Cụ thể, đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc được xác định là người làm việc bằng hình thức hợp đồng từ 1 tháng trở lên, kể cả trường hợp hai bên thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên; chủ hộ kinh doanh; người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng lương.
Mở rộng diện bao phủ bảo hiểm xã hội, hướng tới chính thức hóa khu vực lao động phi chính thức là mục tiêu của việc sửa luật BHXH (ảnh minh họa).
Theo Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, năm 2016, số người tham gia bảo hiểm xã hội là 13,05 triệu người (chiếm 23,8% lực lượng lao động). 6 năm sau, số người tham gia bảo hiểm xã hội tăng 34,02% (tương đương 17,49 triệu người). Tính chung giai đoạn 2016-2022, tốc độ tăng trưởng bình quân số người tham gia bảo hiểm xã hội là 5%/năm.
Song cơ quan chủ trì soạn thảo luật chỉ rõ, qua tổng kết thấy được pháp luật bảo hiểm xã hội bắt buộc còn bỏ sót một số nhóm đối tượng có nhu cầu và có khả năng nhưng chưa được luật hóa để tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc như chủ hộ kinh doanh cá thể, người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương, người lao động có chế độ làm việc linh hoạt.
Theo thống kê, hiện nay có 5,1 triệu hộ kinh doanh cá thể, gấp 6 lần lượng doanh nghiệp. Tuy nhiên, nhóm này chưa thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc và chỉ có rất ít chủ hộ kinh doanh cá thể thể hiện đang tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư ước tính năm 2022, cả nước có khoảng 29.000 hợp tác xã hoạt động, thu hút gần 6 triệu thành viên tham gia, trong đó có 970.000 người lao động làm việc trong khu vực hợp tác xã. Song hiện nay mới chỉ có 7.000 hợp tác xã đăng kí tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc cho khoảng 40.000 người lao động.
Bên cạnh đó, kết quả khảo sát cũng thể hiện, thực tế, nhiều người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương có nguyện vọng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Theo Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, đối tượng tham gia được mở rộng sẽ giúp tăng nguồn thu vào quỹ bảo hiểm xã hội nhưng cũng sẽ làm tăng nguồn chi từ quỹ bảo hiểm xã hội trong cả ngắn hạn, trung hạn và dài hạn.
Ngoài đề xuất mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi cũng đưa ra nhiều nội dung sửa đổi, bổ sung nổi bật như xây dựng hệ thống bảo hiểm xã hội đa tầng, giảm số năm đóng tối thiểu để hưởng lương hưu xuống còn 15 năm, đề xuất 2 phương án quy định việc hưởng bảo hiểm xã hội một lần…